Uluslararası Petrol Fiyatlarının Etkileri Anlatıldı
TCMB Kıdemli Ekonomist Okan Eren, Ekonomist M.Koray Kalafatçılar, Başdanışman Eren Ocakverdi ve Yardımcı Ekonomist Orhun Özel tarafından kaleme alınan “Uluslararası Petrol Fiyatlarının Tüketici Fiyatlarına ve Cari Dengeye Yansımaları” başlıklı blog yazısı, Merkezin Güncesi sayfasında yayımlandı.
Yayımlanan raporda, petrol fiyatlarında görülecek artışların, enflasyonu yukarı yönlü etkileyeceği belirtildi.
Raporda şu ifadelere yer verildi:
Net ham petrol ithalatçısı konumunda olan Türkiye için uluslararası ham petrol fiyatlarındaki gelişmeler önemli makroekonomik etkileri beraberinde getiriyor. Bu bağlamda, cari denge ve enflasyon öne çıkıyor. Nitekim ham petrol fiyatlarındaki artış, akaryakıt üzerinden tüketici enflasyonunu doğrudan etkiliyor. Akaryakıtın temel bir girdi olması nedeniyle, taşımacılık maliyetleri ve ulaştırma hizmetleri fiyatlarında da dolaylı artışlar izlenebiliyor. Ham petrol aynı zamanda tüp gaz, ambalaj ve kimyasallar gibi birçok ürüne de girdi teşkil ediyor. Bunlara ek olarak, petrol fiyatlarında yaşanan bir artış; yükselen enflasyonun yaratabileceği geriye doğru endeksleme davranışı, enflasyon beklentileri ile cari dengede bozulma kaynaklı döviz kuru baskısı gibi kanallarla da enflasyonu dolaylı olarak etkiliyor.
HER 10 DOLARLIK ARTIŞ ENFLASYONU 1 PUAN ARTIRIYOR
Ham petrol fiyatlarının manşet enflasyon üzerindeki etkisini ölçmek için Bayesçi yöntemle bir Vektör Ardışık Bağlanım (VAR) model tahmin ediyoruz. Bulgularımız, ham petrol fiyatında yüzde 10’luk bir artışın tüketici enflasyonunu nihai olarak 1 puan artırdığına işaret ediyor. Toplam etkinin yaklaşık yarısı ilk çeyrekte gerçekleşirken, bir yılın sonunda yaklaşık 0,8 puanlık bir etki söz konusu
Mayıs ayında yayımlanan Enflasyon Raporu’nda 2025 yılı Haziran ayında Brent petrol fiyatının 62 ABD doları olacağı varsayılmıştı. Brent petrol fiyatlarındaki güncel gelişmelerin oluşturacağı enflasyonist baskılar için, basit bir hesaplama ile yukarıda aktarılan esnekliklerin ne ima ettiğini söylemek mümkün. Bunun için, Brent petrol fiyatında temmuz ayında ortalamada 10 ABD dolarlık, yani yaklaşık yüzde 16’lık bir yükseliş senaryosu oluşturuyoruz. Böyle bir senaryoda, 2025 yılı sonunda yıllık enflasyon tahminimiz, doğrudan ve dolaylı etkilerin toplamıyla 1,2 puan yükselirken, bir yıl sonunda toplam artış 1,6 puan oluyor.
Ham petrol fiyatları olduka oynak bir yapıya sahip ve yıl içinde sert dalgalanmalar sergileyebiliyor. Son haftalardaki gelişmeler bu durumu teyit etti. Ham petrol fiyatlarında keskin yükselişlere yol açan gelişmeler, kalıcı bir nitelik kazandıkları ölçüde, temel makroekonomik göstergeler üzerinde olumsuz etkilere neden olabiliyor. Brent petrol varil fiyatında gerçekleşebilecek 10 ABD doları tutarında bir artış varsayımıyla yaptığımız hesaplamalar, temel makroekonomik değişkenler üzerindeki etkinin yönetilebilir olduğuna işaret ediyor.